Różnica między brytyjskim a amerykańskim angielskim

Na przykład: jak zamówić frytki w McDonald's?

💬 "Medium Fries, please!"

Tak, jeśli jesteś gdziekolwiek poza Wielką Brytanią.

W angielskich restauracjach McDonald's będziesz bardziej zrozumiany, jeśli powiesz:

💬 "Medium chips, please!"

Jesteśmy tutaj, aby wyjaśnić kilka istotnych kwestii i pomóc Wam komunikować się pewnie, unikając niezręcznych sytuacji językowych w Ameryce i Wielkiej Brytanii. 🤗😉

W tym artykule przyjrzymy się różnicom i podobieństwom między angielskim używanym w tych dwóch krajach.

Na początek – trochę historii. Co Ty na to?😉

Termin ten odnosi się do odmiany języka angielskiego używanej do komunikacji w Ameryce Północnej, a przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych. Wszystko zaczęło się w brytyjskich koloniach, gdzie pierwsi angielscy osadnicy rozpowszechnili swój język na terenach współczesnej Ameryki. Był to początek XVII wieku – czas, gdy nowoczesne normy brytyjskiego angielskiego nie były jeszcze ukształtowane. Amerykę zasiedlili ludzie z różnych regionów Anglii, a wraz z nimi przybyły lokalne dialekty, które stopniowo przekształcały się w odrębną amerykańską odmianę języka.

W kolejnych latach w samej Anglii nastąpiły znaczące zmiany w wymowie, a także opublikowano pierwszy słownik języka angielskiego, który ustanowił i usankcjonował standardy współczesnego angielskiego. Jednak na kontynencie amerykańskim te zmiany językowe albo nie miały większego wpływu na lokalną odmianę angielskiego, albo oddziaływały na nią w znacznie mniejszym stopniu. W rezultacie, pod koniec XVIII wieku anglojęzyczni Amerykanie (stanowiący 90% populacji) oraz rdzenni mieszkańcy posługiwali się językiem, który coraz bardziej różnił się od ustalonych norm obowiązujących w Wielkiej Brytanii.

Kluczowym momentem w kształtowaniu się amerykańskiego angielskiego była Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych w 1776 roku. (Notabene miało to miejsce w Wirginii – pierwszym stanie założonym przez angielskich kolonistów).

Po uzyskaniu niepodległości Amerykanie zaczęli dążyć do stworzenia własnej tożsamości narodowej, odrębnej od brytyjskiej, co siłą rzeczy obejmowało także język. Amerykański angielski zaczął ewoluować we własnym tempie, czerpiąc słownictwo i cechy fonetyczne z języków wszystkich grup ludności zamieszkujących terytorium Stanów Zjednoczonych.

W ten sposób na różnych kontynentach zaczęły kształtować się odmienne warianty tego samego języka.

Pierwszą rzeczą, którą warto zapamiętać, jest to, że brytyjski angielski NIE jest odrębnym językiem od amerykańskiego angielskiego. Termin ten został stworzony w odniesieniu do języka używanego i pisanego głównie w Anglii. Oznacza to, że istnieje tylko jeden język – angielski – który ma dwa najpopularniejsze warianty, a jednym z nich jest brytyjski.

Brytyjski angielski jest językiem urzędowym w Zjednoczonym Królestwie. Ponieważ obejmuje ono kilka krajów, występowanie licznych dialektów brytyjskiego angielskiego jest całkowicie naturalne. Każdy z nich charakteryzuje się unikalnym słownictwem, wymową i intonacją.

Co ciekawe, różnice między brytyjskim i amerykańskim angielskim są MNIEJSZE niż, na przykład, między angielskim używanym na północy i południu Anglii. 🙃

Brytyjski angielski jest prawdopodobnie jedyną odmianą, która posiada znormalizowaną literacką formę wymowy – Received Pronunciation. To właśnie ona jest uznawana za standard wymowy angielskiej na całym świecie i jest wykorzystywana w nauczaniu języka. Stosowanie tej formy wymowy często świadczy o wysokim poziomie wykształcenia użytkownika języka. Jednak sami Brytyjczycy rzadko posługują się nią w codziennym życiu – tylko 3% populacji na co dzień używa Received Pronunciation.

Gdy przyjrzymy się bliżej naszym wariantom języka angielskiego, zauważymy pewne różnice wynikające z uwarunkowań etniczno-kulturowych. To zjawisko jest typowe dla języka międzynarodowego, który znacznie wykracza poza komunikację regionalną.

Widzieliśmy te różnice setki razy i na pewno obiły się nam o uszy i… nie zawsze rozumieliśmy, o co chodzi! 🙃 Spróbujmy to rozgryźć!

Wszystkie kluczowe różnice językowe można podzielić na trzy główne grupy:
📌 Ortograficzne
📌 Gramatyczne
📌 Fonetyczne (wymowa, intonacja)

Zachęcamy do zapoznania się z nimi! ⬇️

To nie są zwykłe wariacje – to odzwierciedlenie różnych kulturowych podejść do języka: od bardziej złożonego po uproszczony. Jak myślisz, kto postawił na prostotę? 😉

W czasach, gdy Ameryka uzyskała niepodległość, jej czołowi lingwiści opowiadali się za „demokracją językową”, dostosowując angielski do powszechnych preferencji. Jednym z głównych zwolenników tego podejścia był Noah Webster, autor American Dictionary of the English Language. Uprościł pisownię wielu słów, nadał znaczenie potocznym wyrażeniom i został wręcz „oskarżony” o wulgaryzację języka. Jednak jego innowacje szybko się przyjęły i na stałe zakorzeniły w amerykańskim angielskim.

Na pierwszy rzut oka różnice w pisowni brytyjskiego i amerykańskiego angielskiego mogą wydawać się drobne, ale w rzeczywistości mogą mieć duży wpływ na międzynarodową komunikację. Ich znajomość pozwoli Ci z łatwością dostosować tekst do konkretnej grupy odbiorców.

Przyjrzyjmy się więc najważniejszym z nich! ⬇️

1. Końcówki -our / -or

Jedną z najbardziej widocznych różnic w pisowni są słowa, które w brytyjskim angielskim kończą się na -our, a w amerykańskim na -or.

• Brytyjski angielski: colour, honour, labour
• Amerykański angielski: color, honor, labor

2. Końcówki -ise / -ize

W brytyjskim angielskim czasowniki mogą kończyć się zarówno na -ise, jak i -ize, przy czym -ise jest bardziej powszechne. Natomiast w amerykańskim angielskim używa się wyłącznie formy -ize.

• Brytyjski angielski: organise, realise, recognise
• Amerykański angielski: organize, realize, recognize

3. Końcówki -re / -er

W niektórych słowach pochodzenia francuskiego brytyjski angielski zachowuje końcówkę -re, podczas gdy w amerykańskim angielskim zmienia się ona na -er.

• Brytyjski angielski: centre, metre, theatre
• Amerykański angielski: center, meter, theater

4. Końcówki -ogue / -og

Niektóre słowa zakończone na -ogue w brytyjskim angielskim są skracane do -og w amerykańskim angielskim.

• Brytyjski angielski: catalogue, dialogue, analogue
• Amerykański angielski: catalog, dialog, analog

5. Końcówki -yse / -yze

Czasowniki, które w brytyjskim angielskim mają końcówkę -yse, w amerykańskim angielskim zapisuje się z -yze.

• Brytyjski angielski: analyse, paralyse, electrolyse
• Amerykański angielski: analyze, paralyze, electrolyze

6. Podwajanie spółgłosek przy dodawaniu przyrostków

W brytyjskim angielskim częściej podwaja się spółgłoskę l przed przyrostkami, podczas gdy w amerykańskim angielskim nie jest to regułą.

• Brytyjski angielski: travelling, labelled, cancelled
• Amerykański angielski: traveling, labeled, canceled

Oprócz słów zgodnych z powyższymi zasadami istnieją również takie, które nie pasują do żadnej z nich.

Aby ułatwić zapamiętanie, przygotowaliśmy dla Ciebie ściągawkę!

Różnice w pisowni obejmują także słowa, które mają to samo znaczenie, ale zupełnie inny zapis. Jest ich całkiem sporo, dlatego przygotowaliśmy listę najczęściej używanych w codziennym języku.

British vs American

• Autumn — fall — jesień 
• Biscuit — cookie — ciasteczko
• Boot — trunk — bagażnik
• Bonnet — hood — maska
• Car park — parking lot — parking
• Chemist — drugstore / pharmacy — apteka
• Chips — fries — frytki
• Crisps — chips — chipsy
• Porridge — oatmeal — owsianka
• Lift — elevator — winda
• Flat — apartment — mieszkanie
• Holiday — vacation — urlop
• Lorry — truck — ciężarówka
• Nappy — diaper — pieluszka
• Post — mail — poczta
• Mark —  grade — ocena
• Postman — mailman — listonosz
• Queue — line — kolejka
• Rubber — eraser — gumka do ścierania
• Taxi — cab — taksówka
• Timetable — schedule — harmonogram
• Underground — subway — metro
• Vest — undershirt — podkoszulek
• Wardrobe — closet — szafa

Słowa te zawsze będą wskazywały na wariant języka angielskiego, zarówno w mowie, jak i piśmie. Jeśli więc Twój rozmówca oferuje biscuits do herbaty zamiast cookies, z pewnością jest Brytyjczykiem.

Zapis i wymowa liczb różnią się również w angielskim brytyjskim i amerykańskim. Może to prowadzić do zamieszania, szczególnie gdy miesiąc i dzień są łatwe do pomylenia, jak w przypadku daty 03/05/2024, gdzie Amerykanie zrozumieliby 5 marca, a Brytyjczycy 3 maja. Oto szczegóły:

• Format daty

W amerykańskim angielskim daty zapisuje się w formacie miesiąc/dzień/rok (np. 08/12/2024 dla 12 sierpnia 2024 r.). W brytyjskim angielskim obowiązuje format dzień/miesiąc/rok (np. 12/08/2024 dla tego samego dnia).

• Ułamki dziesiętne (decimals and fractions)

W amerykańskim angielskim ułamki, takie jak 1.5, wymawia się jako „one point five”. Większość Brytyjczyków używa tej samej wymowy, ale niektórzy powiedzą „one and a half”. Choć różnice mogą wydawać się subtelne, warto pamiętać, że oba systemy używają kropek dziesiętnych do oddzielania liczb całkowitych od ułamków, a nie przecinków, jak w innych językach.

• Oznaczenie zera (zero, o, nought, naught)

W obu wersjach angielskiego najczęściej używa się słowa „zero” w odniesieniu do liczby 0. Jednak w brytyjskim angielskim można spotkać się także z terminami „nought” lub „naught”, szczególnie w kontekście naukowym i matematycznym. Ponadto w numerach telefonicznych Brytyjczycy czasami używają „oh” zamiast „zero”, na przykład liczba 203 może być wymawiana jako „two oh three”, co jest znacznie rzadsze w amerykańskim angielskim.

Istnieją także pewne niuanse gramatyczne, które warto znać, jeśli chce się osiągnąć wysoki poziom znajomości języka. Choć nie jest ich zbyt wiele, oto najważniejsze z nich 👇

• Present Perfect

Ponieważ Amerykanie są przyzwyczajeni do uproszczeń, nie lubią używać Present Perfect (rozumiemy ich, prawda?!). To trudniejsze niż powiedzenie tego samego w czasie przeszłym prostym. Dlatego:

- w brytyjskim angielskim używa się Present Perfect w zdaniach takich jak "I have just eaten", podczas gdy Amerykanie mogą powiedzieć "I just ate". Wygodne, gdy chodzi o codzienne sprawy.

- aby wyrazić posiadanie czegoś, Brytyjczycy używają "have got" zamiast po prostu "have". Na przykład "I have got a car" w USA brzmiałoby "I have a car".

• Yet, already, just

W brytyjskim angielskim słowa "yet", "already", "just" używane są wyłącznie w Present Perfect: "Have you finished yet?"

W amerykańskim angielskim te słowa mogą być używane z Past Simple: "Did you finish yet?" lub "I already did it."

• Irregular verbs

W brytyjskim i amerykańskim angielskim występują różnice w użyciu czasowników nieregularnych, takich jak burn, learn, dream, spell, smell, spill i innych.

W amerykańskim angielskim zwykle dodaje się do nich końcówkę -ed, podczas gdy Brytyjczycy używają końcówki -t:

burned vs burnt

learned vs learnt

dreamed vs dreamt

Formy z -t są często uważane za bardziej tradycyjne, a nawet staroświeckie.

• Modal verbs

can vs. may

W brytyjskim angielskim do zapytań lub próśb o pozwolenie można używać zarówno "can", jak i "may": "Can I go out?" lub "May I go out?"

W amerykańskim angielskim "may" w takim kontekście jest rzadko używane i ma bardziej formalny wydźwięk.

• Verb "do"

Wyrażenie zakończenia czynności

Czasownik "do" stanowi wyraźną różnicę między brytyjskim a amerykańskim angielskim, szczególnie gdy jest używany do wyrażenia zakończenia czynności.

Are you coming to the party?

Brytyjczyk prawdopodobnie odpowie na to pytanie: "I might do", podczas gdy Amerykanin po prostu powie "I might".

Podkreślanie czynności

W brytyjskim angielskim czasownik "do" czasami jest używany do podkreślenia, podczas gdy w amerykańskim angielskim taka forma może być mniej powszechna.

British: I do hope you can come.

American: I really hope you can come.

Różnice fonetyczne między amerykańskim a brytyjskim angielskim to jeden z najbardziej zauważalnych aspektów, które odróżniają te dwa warianty języka. Wymowa, akcenty i wzorce intonacji mogą się znacznie różnić, co często stanowi wyzwanie dla osób uczących się angielskiego jako języka obcego.

Oto sposób na rozpoznanie akcentu: jeśli słyszysz wyraźne, szybkie dźwięki oraz opadającą intonację (niezależnie od rodzaju zdania), to prawdopodobnie jest to akcent amerykański. Brytyjczycy preferują wydłużanie samogłosek oraz intonowanie zdań pytających, narracyjnych i twierdzących.

W rezultacie brytyjski angielski charakteryzuje się bardziej melodyjnym i zmiennym rytmem, podczas gdy amerykański angielski ma tendencję do bardziej równomiernego tempa.

Przyjrzyjmy się głównym różnicom w wymowie 👇

Jedną z głównych różnic fonetycznych jest wymowa dźwięku "a" w takich słowach jak dance, bath, grass.
Brytyjski angielski: wymowa tych słów często obejmuje długi samogłoskowy dźwięk /ɑ:/.
dance [dɑ]
bath [bɑ:θ]

Amerykański angielski: te słowa są wymawiane z krótkim dźwiękiem /æ/.
dance [dæns]
bath [bæθ]

Wymowa dźwięku "r"

Wymowa dźwięku "r" jest jedną z najbardziej charakterystycznych różnic fonetycznych.
Brytyjski angielski: często dźwięk "r" nie jest wymawiany po samogłosce, jeśli nie występuje przed kolejną samogłoską:
car [kɑː]; hard [hɑːd]

Amerykański angielski: wyraźne "r", nawet po samogłoskach:
car [kɑːr]; hard [hɑːrd]

Wymowa dźwięku „t” 

Dźwięk „t” w amerykańskim angielskim może być zmieniony na słabe „d” lub nawet całkowicie pominięty w niektórych przypadkach.

Brytyjski angielski: wymowa „t” jest wyraźna: better [ˈbɛtə].

Amerykański angielski: „t” często brzmi jak „d”, szczególnie między samogłoskami (nazywa się to „flapping”): better [ˈbɛdər]

Wymowa dźwięku „o”

Słowa zawierające dźwięk „o” mogą brzmieć inaczej w zależności od dialektu.

Brytyjski angielski: Dźwięk „o” w słowach takich jak hot jest często wymawiany jako krótkie /ɒ/: hot [hɒt].

Amerykański angielski: Amerykanie wymawiają ten dźwięk jako /ɑ:/ lub /ɔ:/: hot [hɑ] lub [hɔ].

Akcentowanie słów

W tych samych słowach Brytyjczycy i Amerykanie mogą kłaść akcent na różne sylaby. Na przykład, akcent w słowach advertisement i address:

Brytyjczycy kładą akcent na pierwszą sylabę:
advertisement [ədˈvɜːtɪsmənt]
address [ˈædrɛs]

Amerykanie w większości kładą akcent na drugą sylabę:
advertisement [ædˈvɝːtɪzmənt]
address [əˈdrɛs]

Och, gdyby tylko istniała jednoznaczna odpowiedź na to pytanie! Budzi ono wiele kontrowersji, nawet wśród wybitnych językoznawców. Warto jednak pamiętać, że bez względu na to, jak spojrzymy na te dwie strony medalu, istota jest taka sama. Pomimo wszystkich różnic, pozostają jednym językiem. Której opcji warto się nauczyć? Sam możesz to określić na podstawie swoich przyszłych celów językowych. Jeśli planujesz pracować lub studiować w USA, powinieneś oczywiście preferować wersję amerykańską. Jeśli wybierasz się do Anglii lub innych krajów Wielkiej Brytanii, powinieneś wybrać brytyjski angielski. Jednak większość rodzimych użytkowników obu wariantów doskonale się rozumie. Tak więc, nawet jeśli zdecydujesz się przenieść z Anglii do USA, Twój angielski will work!
 

Kiedy warto wybrać kompleksowe nauczanie (angielski amerykański + brytyjski)?

Nasza odpowiedź jest warunkowa i może być stale rozwijana, ale uważamy, że kompleksowe nauczanie warto wybrać w następujących przypadkach:

• Jeśli angielski jest Ci potrzebny do komunikacji lub wykonywania obowiązków w międzynarodowym środowisku pracy. Klientami, partnerami i inwestorami mogą być osoby z różnych krajów anglojęzycznych, więc warto unikać nieporozumień językowych.
• Jeśli jesteś specjalistą w dziedzinie reklamy, marketingu internetowego, rozwoju cyfrowego lub jakiejkolwiek innej branży, w której kluczowa jest znajomość specyfiki docelowej grupy odbiorców. Pomocne będzie to szczególnie w pracy nad lokalizowaniem marek lub produktów na określony rynek.
• Dla osób, które nie wyobrażają sobie życia bez podróży. Jesteśmy przekonani, że opanowanie obu wariantów angielskiego znacznie ułatwi życie w przyszłości.

Zalety opanowania zarówno British English, jak i American English:

• Pełna kontrola nad wszystkimi niuansami językowymi. Doskonałe rozumienie każdego rodzaju contentu w dowolnej formie.
• Uniwersalność w komunikacji. To +1 level w kontaktach z native speakerami, niezależnie od ich pochodzenia.
• Wyższy poziom wykształcenia. Twoje postrzeganie siebie, jak i postrzeganie Cię przez innych, z pewnością się poprawi. Często jest to wynikiem skutecznego pozycjonowania siebie w świecie zawodowym, a także sukcesu osobistego.

Różnica między brytyjskim a amerykańskim angielskim może początkowo wydawać się kłopotliwa, a nawet przerażająca, ale z czasem odkryjesz, jak wiele jest w tym zabawy! Gwarantujemy, że gdy już zanurzysz się w oba warianty, zaczniesz je łatwo rozróżniać i dostosowywać do każdej sytuacji.

Niezależnie od tego, który wariant angielskiego wybierzesz, znajomość głównych różnic, które opisaliśmy w tym artykule, pomoże Ci uniknąć nieporozumień z native speakerami. Odkrywaj, ucz się i pozwól, aby język stał się kluczem do kosmopolitycznego świata!