Top 4 akcentów używanych w Londynie, czyli jak zrozumieć Brytyjczyka

O tym, że amerykański i australijski akcent znacznie różnią się od brytyjskiego, wiesz zapewne doskonale. O tym, że w całej Wielkiej Brytanii rozróżnia się wiele różnych akcentów i ponad 37 dialektów, z których kilka zdaje się być zupełnie niezrozumiałymi, też zapewne wiesz. Ale czy wiesz, że w samym Londynie usłyszeć można aż cztery różne brytyjskie akcenty?

Najczęściej spotykanym i takim, który zapewne najbardziej kojarzysz, jest tzw. Received Pronunciation, nazywany także „Queen English”, „BBC English” lub „Southern Standard British English”. To narodowy standardowy brytyjski akcent, stosowany przez rodzinę królewską, arystokrację, w większości oficjalnych wystąpień oraz w oficjalnych mediach. Używa się go także w nauczaniu angielskiego (transkrypcję tego właśnie akcentu znajdziesz we wszystkich słownikach). Choć dziś jest już używany zaledwie przez ok 3 proc. populacji Wielkiej Brytanii, przez wielu tradycyjnie uważany jest za najbardziej prestiżowy brytyjski akcent.

Co ciekawe, nawet w jego obrębie istnieje kilka wersji, uzależnionych m.in. od statusu społecznego. Konserwatywny RP jest generalnie kojarzony ze starszymi pokoleniami i arystokracją, a mainstreamowy jest obecnie najczęściej słyszaną wersją i jest używany np. przez wielu prezenterów w BBC. Współczesny RP z kolei jest używany przez młodszych użytkowników z wyższej klasy średniej i ma pewne cechy wspólne z English Estuary (o którym za chwilę).

I chociaż często twierdzi się, że RP nie jest związany z żadnym konkretnym regionem Wielkiej Brytanii, jest silniej związany z południowo-wschodnią Anglią ze względu na swoje historyczne pochodzenie. Jedną z głównych jego zalet jest to, że jest on rozumiany wszędzie – w całej Wielkiej Brytanii.

Jedną z najbardziej zauważalnych jest wymowa dźwięku [a:] w sylabach akcentowanych. W słowach grass, pass, bath, długie dźwięki [a:] - dźwięk samogłoski powstaje w pobliżu nasady języka.

Dźwięk [r] w słowach takich jak np. worked, part-time czy order nie jest wymawiany, więc słowa brzmią bardziej jak „wuhked”, „paht-time” i „awdah”. To cechy, które RP dzieli ze wszystkimi akcentami w południowo-wschodniej Anglii.

Drugim z kolei najbardziej rozpoznawalnym brytyjskim akcentem jest tzw. Cockney. To bardzo stary dialekt języka angielskiego, powszechny w londyńskiej dzielnicy East End, która historycznie była ośrodkiem przemysłowym, zamieszkałym przez biedniejszą część społeczeństwa i przeciwieństwem „elitarnego” West Endu. Nie trudno się domyślić, że rządziła się swoimi prawami, również w sferze języka.

Jedną z jego głównych cech akcentu Cockney był rymowany slang. Kiedy oryginalne słowo w języku zostało zastąpione frazą, która się z nim rymuje. Nadal można usłyszeć wielu handlarzy na całym East Endzie, żartobliwie krzyczących ze swoich straganów, np. Bees and Honey zamiast Money czy Loaf of Bread zamiast Head. Ale mówienie w ten sposób przez cały czas już nie ma miejsca. Jednocześnie sam akcent jest nadal powszechny, przy czym już tylko starsze pokolenie mieszkańców East Endu używa czystego Cockneya. Młodzi ludzie używają głównie tylko niewielkiej części cech akcentu.

Z akcentem Cockneya wiąże się wiele „zwarć krtaniowych”, a dźwięk [θ] („th”) często zmienia się w dźwięk „f”, np. w słowach „everything” і „thing”. Ta cecha jest charakterystyczna i jest najłatwiejsza do rozpoznania. Na tej samej zasadzie dźwięk [ð] zamienia się w [v]. Z kolei dźwięk [h] w słowie „have” i innych słowach z nim na początku nie jest wymawiamy – w przeciwieństwie do RP. Czyli „have” brzmi jak ['əv].

Jeśli poprzedni akcent stopniowo zanika, to Estuary English wzmacnia się na terenie Londynu i całej Wielkiej Brytanii. Angielski estuarium jest stosunkowo nowym akcentem. Pierwsze wzmianki pochodzą z lat 80. XX wieku, kiedy mówiono nim głównie w zewnętrznych dzielnicach Londynu oraz w sąsiednich hrabstwach Kent i Essex.

Formalnie nie jest nawet oryginalnym akcentem, ale zbiorową mieszanką niektórych cech innych wymów. Określany jest jako czymś pomiędzy Received Pronunciation wyższych klas a robotniczym Cockney. Niektórzy lingwiści uważają, że wkrótce przejmie rolę standardowego akcentu południowego w Anglii. Jest używany przez bardzo zróżnicowane grupy społeczne, np. przez niektórych biznesmenów, którzy są dumni ze swego prostego pochodzenia, młodszych użytkowników z wyższej klasy średniej lub osoby aspirujące do wyższego statusu społecznego.

Estuarine English to niezwykle elastyczny system. Nie ma tu żadnych unikalnych cech fonetyki. Ale najczęściej zawiera również cechy charakterystyczne dla Cockney. Np. wymowa dźwięku [l]. W EE brzmi jak wszystko inne, ale na pewno nie jak [l]. Na przykład słowo „milk” zamienia się w [miwk]. „Sold” jest jak [sɔʊd], a nie [səʊld]. A wyrażenie „girl out” jest ogólnie podobne do [ɡɛo æoʔ]. To cecha zwana l-wokalizacją, która staje się coraz bardziej powszechna w Londynie.

Tak jak w przypadku Cockney, w Estuarine English występuje wiele zwarć krtaniowych. Dlatego „can’t” brzmi jak [kɑːnʔ], a „better” generalnie zamienia się w [beh-eh]. Jednocześnie EE nie wykorzystuje najbardziej zauważalnych cech fonetycznych Cockneya. Zamiana „th” na „f” i „v” nie jest powszechna. Nie ma również utraty dźwięku [h].

Multicultural London English to bardzo nowy akcent języka angielskiego (lingwiści zaczęli zwracać na niego uwagę dopiero pod koniec XX w.), który powstał we wschodnim Londynie (zwłaszcza Tower Hamlets i Hackney), a obecnie rozprzestrzenia się w całym mieście. Akcent jest generalnie kojarzony z młodymi ludźmi z klasy robotniczej, wywodzącymi się z mniejszości etnicznych i kulturowych. Pod wieloma względami MLE zastąpił Cockneya jako lokalny akcent na East Endzie w Londynie, zwłaszcza wśród młodych ludzi. Najprawdopodobniej akcent powstał pod wpływem imigrantów, którzy nauczyli się angielskiego jako drugiego języka i osiedlili się w Wielkiej Brytanii.

Chociaż MLE jest stereotypowo kojarzony z osobami z mniejszości etnicznych, mówią nim ludzie z różnych środowisk etnicznych. Kluczowym wyznacznikiem wydają się być ludzie, którzy mają wieloetniczne grupy przyjaźni, a więc stykają się z wieloma różnymi językami i etnicznymi odmianami języka angielskiego. MLE jest również kojarzone z elementami lokalnej kultury miejskiej Londynu, w tym zwłaszcza ze sceną muzyczną Grime.

Nie ma ogólnych zasad dotyczących tego akcentu. Dwie różne osoby mogą nieco inaczej artykułować dźwięki. Najczęściej jednak rozpoznawalną cechą MLE jest „th”, które jest artykułowane jako „t” lub „d”. Tak więc „think” zamienia się w [tɪŋk], „the” w [de], ale już „that” w [dæt]. Dźwięk [h] – w przeciwieństwie do Cockneya - wcale nie jest obniżony. Jest wyraźnie artykułowany we wszystkich słowach.

Daje się też zauważyć pływające dźwięki [æ], [ʌ], [ɑ], [ɐ]. W rzeczywistości nie ma wystarczająco wyraźnej artykulacji samogłosek. Dlatego samogłoski przednie, środkowe i tylne można zamieniać. Inną kwestią jest przymykanie oka na pewne niezgodności z poprawną angielską gramatyką.

Może to wszystko brzmi dla ciebie dość przerażająco, ale w rzeczywistości nie taki diabeł straszny. W rzeczywistości rozróżnienie tych akcentów nie jest wcale takie trudne. Nawet nie poczujesz różnicy jeśli wyćwiczysz swoje uszy. Najlepszym sposobem jest po prostu słuchanie angielskiego, kiedy tylko to możliwe. Poza konwersacjami z native speakerami (którzy przecież operują różnymi akcentami i dialektami, w zależności od miejsca swojego pochodzenia), oglądaj filmy bez dubbingu i słuchaj podcastów. Wkrótce zauważysz, że twój umysł przyzwyczai się do różnych rodzajów wymowy i nie będzie ona stanowiła dla ciebie żadnego wyzwania.